EVITA OLIVES Δοξάτο Δράμας / Tηλ: 6936744991 / info@evitaolive.gr / www.evitaolive.gr
Το Δοξάτο είναι
κωμόπολη του νομού Δράμας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, αποτελεί τη
Δημοτική Κοινότητα Δοξάτου που ανήκει στο Δήμο Δοξάτου και έχει σύμφωνα με την
απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 2.884 κατοίκους. Με το σχέδιο Καποδίστριας
αποτελούσε Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Δοξάτου. Βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων
από την πόλη της Δράμας.
Η περιοχή κατοικήθηκε
από την προϊστορική εποχή, όπως φαίνεται από τον νεολιθικό οικισμό στην περιοχή
Δοξάτ-τεπέ (4000 - 2000 π.Χ. περίπου). Σύμφωνα με την άποψη του Σταύρου
Μερτζίδη κατά τη βυζαντινή εποχή ονομαζόταν «Δόκαλον». Με την ονομασία «Δοξάτο»
είναι γνωστό από το 1600. Μάλλον οφείλεται στη θέση του στον ευρύ κάμπο (δοξάτο
είναι το ευρύχωρο δωμάτιο του πρώτου ορόφου στα παραδοσιακά μακεδονικά σπίτια,
που έχει ωραία θέα).
Γραπτή αναφορά στο
Δοξάτο έχουμε μετά το 1600. Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή αναφέρει «Κατά
την εκ Καβάλας προς Βορράν πορεία μου, διήλθον εκ του χωρίου Μπόργιανι (Άγιος
Αθανάσιος). Και μετά ολίγην ώραν εφτασα εις κωμόπολιν που λέγεται Δοξάτον. Η
κωμόπολις αυτή κειμένη εις ωραίαν τοποθεσίαν περιβάλλεται από κήπους και
αμπελώνες και περιλαμβάνει τριακοσίας οικίας….». (Εμμανουηλίδης Χ., 1981). Γύρω
στα 1885 στην κωμόπολη του Δοξάτου ζούσαν 900 ελληνικές οικογένειες έναντι 400
οθωμανικών, (Καρσανίδης Ε., 1998) ενώ η Δράμα αριθμούσε, το 1886, 1.000
Έλληνες, έναντι 4.000 Τούρκων.]
Στους ντόπιους
κάτοικους του Δοξάτου προστέθηκαν Ηπειρώτες που κατά το 1850 ήρθαν να
κατοικήσουν μόνιμα. Το 1896 ήρθαν κάτοικοι από την Καστοριά και τα Μαδεμοχώρια
της Χαλκιδικής. Από το 1912 και 1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Θράκη,
Μικρά Ασία και Πόντο.
Οι κάτοικοι του
Δοξάτου, όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, συμμετέχουν ως εθελοντές στον
αγώνα της απελευθέρωσης με τον Σερραίο Εμμανουήλ Παπά.
Ο τέως Δήμος Δοξάτου
συστάθηκε το 1919 ως κοινότητα και αποτελούνταν από τους οικισμούς Δοξάτο,
Μπόριανη (Άγιος Αθανάσιος), Μπουνάρμπασι (Άνω και Κάτω Κεφαλάρι) και Εφτελιά
(σημερινή Φτελιά) με έδρα το Δοξάτο. Το 1922 ο οικισμός Μπόριανη αποσπάστηκε
από την Κοινότητα Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Μπόριανης (μετέπειτα
Αγίου Αθανασίου). Το 1927 ο οικισμός Εφτελιά αποσπάστηκε από την Κοινότητα
Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Εφτελιάς. Το 1927 ο οικισμός Μπουνάρμπασι
μετονομάστηκε σε Κεφαλάρι. Μεταξύ 1928 και 1930 το Κεφαλάρι αποσπάστηκε από την
Κοινότητα Δοξάτου και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Αγ. Αθανασίου.
Ο οικισμός του Δοξάτου
αποτελεί ένα παράδειγα εφαρμογής των ανανεωτικών ιδεών στο τομέα της
αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκαν κατά το Μεσοπόλεμο και έχουν την απαρχή τους
στην αρχιτεκτονική των πλησιέστερων αστικών κέντρων. Άμεσα συνδεδεμένα με τον
παραδοσιακό τρόπο ζωής και την αγροτική παραγωγή δημιουργείται ένα νέο στυλ,
αυτό του λαϊκού κλασικισμού, όπου κατοικίες ευρύτερων στρωμάτων
"επενδύονται" με κλασικίζοντα χαρακτηριστικά ή φέρουν στοιχεία που
προέρχονται από διάφορους ρυθμούς, όπως αναγεννησιακά, γοτθικά, μπαρόκ κ.α.
Οι νέες κατασκευές
άρχισαν να ανεγείρονται στη δεκαετία του '20, μετά τη συνολική σχεδόν ισοπέδωση
του οικισμού από την πυρπόληση του 1913, και είναι διώροφες κατοικίες που
περιβάλλονται από ελεύθερο χώρο. Το ισόγειο χρησίμευε ως χώρος εργασίας για την
αρχική ταξινόμηση του καπνού ενώ παράλληλα εξυπηρετούσε και βοηθητικές
λειτουργίες. Στον όροφο τοποθετούνται οι χώροι υποδοχής και τα υπνοδωμάτια,
ακολουθώντας την τυπική διάταξη με την κεντρική σάλα και τα δωμάτια εκατέρωθεν.
Ένα τρίτο επίπεδο με μικρό ύψος, στο οποίο περιλαμβάνονταν και η στέγη,
χρησίμευε για το στέγνωμα του καπνού. Στις κύριες όψεις τους που παρουσιάζουν
έντονο διακοσμητικό ενδιαφέρον αναγνωρίζονται στοιχεία κλασικισμού συνδυασμένα
με αυτά της αρτ νουβώ, της αναγέννησης και του μπαρόκ που οι ντόπιοι
κατασκευαστές αφομοίωσαν και προσάρμοσαν σ' αυτές. Άξιος προσοχής είναι επίσης
και ο ζωγραφικός διάκοσμος στις οροφές, είτε στο εσωτερικό είτε στους
στεγασμένους εξώστες. Οι συνθέσεις είναι επηρεασμένες από ευρωπαϊκά πρότυπα της
αρτ νουβώ και η τεχνική τους βασίζεται στη χρήση φυσικών χρωμάτων όπου
κυριαρχούν απαλοί και γλυκείς τόνοι.
Αξιόλογα κτίρια που
έχει να επιδείξει είναι το Δημοτικό σχολείο στην είσοδο του Δοξάτου, ο παλαιός
και νέος Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου. Επίσης πολλές κατοικίες (Ζιγγίλη,
Βογιατζή, Χατζησπάσου κ.α), τα δύο καπνομάγαζα που θυμίζουν την οικονομική
ανάπτυξη του Δοξάτου στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ξεχωρίζει η παλαιά
εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στο κέντρο του Δοξάτου και κτίσθηκε
το 1867. Το μαρμαρόκτιστο καμπαναριό χτίστηκε το 1896. Στον τέταρτο όροφό του
βρίσκονται οι δύο καμπάνες του. Τα ξυλόγλυπτα του ναού είναι της ίδιας εποχής
με την ανέγερσή του. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του (έργο Ηπειρωτών μαστόρων)
κοσμείται με εικόνες του 1870. Είναι εφάμιλλο του παλαιού ναού της Μητροπόλεως,
της Εικοσιφοινίσσης και της Χωριστής, έργα της ίδιας περίπου εποχής. Οι εικόνες
είναι έργο του ζωγράφου Στέργιου από το Νευροκόπι. Στο πίσω μέρος του ναού, θα
στεγάσει κατά την περίοδο εκείνη ένα Αρρεναγωγείο και ένα Παρθεναγωγείο. Ο
παλαιός ναός, με την 1170/14-6-1966 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 429/8-7-1966 τ.Β),
χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο.
